AKP, iktidarının 20. yılını geride bıraktı. Bu müddet muhalifler için hayli uzun, hayli zorlayıcı bir mühlet oldu. 20 yıl çok manalı bir mühlet. Geride kalan vakitte toplum değişti, iktisat değişti, dünya değişti.
Ülkede her gün yaşanan yeni bir garabetin akabinde haklı olarak muhalif mahallenin de sabrı giderek tükendi. Hatta bir küme muhalifte, iktidarı değiştirme fikrinin iktidara gelme heyecanının önüne geçtiğini söyleyebiliriz.
Ekonomik krizin bir gelip bir daha gitmemesi, muhalefetin bir ortaya gelme marifetini gösterebilmesi ve yönetebileceğine ikna etmesi üzere ana nedenlerden kaynaklı olarak iktidar değişiminin en önemli mümkünlük olduğu bir devirdeyiz. Bu nedenle iktidarın tadını almış AKP, panikle önündeki tüm tuşlara basıyor. Bilhassa yaz aylarından bu yana seçmen takviyesini artırmayı amaçlayan uygulamaları hayata geçiriyor. Bir iktidar devletten ne kadar faydalanılabilirse o kadar faydalanıyor.
Geride bırakılan vakit diliminde AKP’nin ne yaptığına dair hepimizin oldukça fikri var. Benim bugün dikkat çekmek istediğim bahis muhalefetin AKP’yi okuyup okuyamaması hali. Mesleğim gereği çok sayıda beşerle daima olarak AKP’yi ve politik atılımlarını konuşuyoruz. Bu tartışmalardan beslenerek çıkanın ben olduğumu itiraf edeyim. Ülkenin entelektüel birikiminin değerli bir kısmı muhalif blokta olduğu için iktidara dair tenkitler de güçlü bir içeriğe sahip.
Bu tartışmaları yaparken vakit içinde fark ettiğim bir şey daha var. Bizim mahalle AKP’ye olan öfkesinden ötürü son devir sıklıkla AKP’yi değerlendirmede uçlara kaymaya başladı. Değerlendirmeler iki uçta yapılıyor. AKP’ye gereğinden fazla küçümseniyor ya da beğenilen gereğinden fazla büyütülüyor. Halbuki ikisi de değil bana nazaran.
Bu tezimi AKP’nin rastgele bir adımı attıktan sonra bu adıma karşı kamuoyu yapıcıların yansısıyla seçmenin araştırmalarda verdikleri cevapların ortasındaki farka dayandırıyorum. Kamuoyu yapıcıların kıymetli bir kısmının AKP’nin çok kritik bir atılımı olarak okuduğu, vakit zaman da durumu değiştirip “AKP tekrar iktidarını” kurtardığı tezlerini ortaya attığı ataklara karşı seçmenin o haftalarda yaptığımız ölçümlerdeki cevaplarını paylaşmak isterim.
Örneğin; Erdoğan, yeme içme hizmetlerinin tamamında KDV oranının yüzde 8 olarak belirlendiğini, deterjan, sabun, tuvalet kâğıdı, peçete ve bebek bezi üzere eserlerde KDV oranının yüzde 18’den yüzde 8’e düşürüldüğünü açıklamıştı. Seçmenin yalnızca yüzde 11,4’ü bunun fiyatlarda düşüş yaratacağına inanıyordu.
Türkiye Uzay Ajansı İdare Şurası Üyesi Lokman Kuzu, uzaya gidecek Türk vatandaşının yaklaşık 70 milyon dolara, ABD firması SpaceX tarafından gönderileceğini açıklamıştı. Ulusal onuru okşaması beklenen bu çalışmayı seçmenin yalnızca yüzde 28,7’si başarılı bulmuştu.
Adalet Bakanı Sayın Bekir Bozdağ 1 Temmuz 2023 tarihine kadar yenilenen kira mukavelelerinde artış oranının yüzde 25’i geçmeyeceğini açıklamıştı. Seçmenin yalnızca yüzde 25,8’i konut sahiplerinin bu karara uyacağını düşünüyordu. Yani sorunun çözülmeyeceğine inanların oranı yüzde 74,2’idi.
2022 yılı başında 4 bin 235 TL olan taban fiyat yılın ikinci yarısının başında 5 bin 500 TL’ye çıkarıldı. Orta devirde manası oranda artırım yapılmıştı. Lakin bu artışı kâfi bulanların oranı yüzde 9,8’di.
En düşük emekli aylığı 2 bin 500 TL’den 3 bin 500 TL’ye yükseltilmişti. Bu artışı kâfi bulanların oranı yüzde 11’di.
Erdoğan KYK kredilerinden faiz alınmayacağını, sırf anaparanın öğrenciler tarafından ödeneceğinin açıklamıştı. Bu kararı olumlu bulanların oranı yüzde 70,2’idi.
TOKİ Birinci Meskenim Birinci İşyerim Projesi’nde 20 yıllık iktidarında yaptığı konutun iki katından fazlasını vaat ettiler. Bunun da beğeni oranı yüzde 44’tü. Şimdi kısa bir müddet evvel sıfır arabalarda matrah oranını tekrar düzenlediler ve indirime gittiler. Bu indirimi kâfi bulanların oranı yüzde 15,6’idi.
Ekonomik kriz nedeniyle yaralanan ulusal onura merhem olsun diye TOGG’u banttan indirdiler. Olumlu hislere sahip olanların oranı yüzde 65’ti.
Özetle çok sık atılım yaptılar ve bu atılımların kimileri çok olumlu sonuçlar verirken kimileri da hayal kırıklıklarına neden oldu. Kamuoyu yapıcıların değerli bir kısmı her atılımda “AKP toparladı”, “muhalefet kaybetti”, “CHP tekrar beceremedi” üzere her seferinde AKP lehine durumu yorumlarken seçmenin görüşü daha çok aksi istikametteydi.
Tüm bu adımların sonunda toplam etkiyi bize gösterecek olan partilerin sahip olduğu oy oranları. 24-29 Kasım tarihleri ortasında yüzde 95 inanç aralığında yüzde 2,5 kusur hissesi ile bin 537 örneklemli Türkiye Monitörü araştırmasını yaptık.
Gelin sonuçlara birlikte bakalım.
AKP’nin atılımları bir ölçü işine yarıyor. Fakat bu yarama hali geçtiğimiz aya nazaran yüzde 1,2 bir artış ile sonlu. Muhalif blokta bulunan CHP, Güzel Parti ve HDP’den bir kopma yok. AKP daha çok son yıllarda kurulan partilerden oy koparıyor.
Yukarıda özetlemeye çalıştığım birkaç milyar TL maliyeti olan atılımların akabinde ortaya çıkan sonlu oy artışı için iki farklı görüş ortaya atabiliriz.
Birincisi “AKP ülkenin içinde bulunduğu bu garabete karşın oyunu artırıyor, muhalefet ise yeni sayılabilecek partiler üzerinden olsa da oy kaybediyor. Bu gereğince büyük bir sorun.”
İkincisi ise “250 bin konut vaadine, borç faizlerinin silinmesine, vergi indirimlerine, devasa yatırımla yerli arabanın banttan indirilmesine karşın son iki ay içerisinde oyunu toplamda yalnızca yüzde 3,2 artabildi.”
Açıkçası ben ikinci görüşe daha yakınım. Üstelik bu sonlu oy artışının ardında mevsimlik istihdam artışı, döviz girişi vb. olumlu tesirlerin olduğu yaz iyimserliği de var. Önümüz kış. İktidar için ise kara kış.
